آشنایی با سرگرمی‌های مجازی و فرصت‌ها و تهدیدهای آن

 استریم

«استریم» (Streaming) در معنای عام، به پخش مستقیم و پیوسته محتوا از طریق اینترنت اشاره دارد. این محتوا می‌تواند شامل ویدئوها، موسیقی، بازی‌های آنلاین، رویدادهای زنده و دیگر انواع رسانه باشد. استریم به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به دانلود، به محتوای مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند و آن را به شکل زنده دریافت کنند. کنسرت‌های زنده اینترنتی، اکران برخط فیلم‌های سینمایی یا برگزاری کلاس‌ها و نشست‌های خبری به شکل زنده، نمونه‌هایی از استریم است.

با توسعه رسانه‌های اجتماعی، امکان استریم برای عموم کاربران نیز فراهم شده است. برای مثال در سکوهای ویدئویی آپارات یا یوتیوب، کاربرانی که خود را استریمر (Streamer) می‌نامند به شکل زنده برای سایر کاربران برنامه‌های سرگرم‌کننده‌ای اجرا می‌کنند و از آن‌ها تعامل و واکنش دریافت می‌کنند. یکی از محبوب‌ترین انواع این برنامه‌ها ویدئوهای واکنشی است. در این برنامه‌ها، استریمر محتواهایی که در فضای مجازی ویروسی و پربیننده شده را پخش کرده و نظر و احساس خود را درباره‌ی آن بیان می‌کنند.

اما معنای خاص استریم که توسط نسل جدید بیشتر مورد استقبال قرار گرفته پخش زنده بازی‌های ویدئویی یا گیم استریم است. در گیم استریم بازیکن یک بازی ویدئویی را به صورت زنده بازی می‌کند و با دیگران به اشتراک می‌گذارد. تماشاگران نیز می‌توانند بازی و بازیکن را به شکل زنده مشاهده کرده و با او تعامل کنند.

انگیزه‌ها و جذابیت‌های استریم برای نوجوانان

انجام استریم به دلایل متعددی برای نسل جدید جذابیت دارد که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان به این شکل نام برد:

• دیده‌شدن و خودبیان‌گری: بسیاری از نوجوانان از طریق استریم می‌توانند ظاهر ، فضای زندگی، مهارت و توانمندی‌های خود در زمینه‌های مختلف از جمله بازی‌ کردن، هنر و حتی آموزش را به نمایش بگذارند.
• ارتباط و اعتبار اجتماعی: استریم به کاربر این امکان را می‌دهد که با تعداد زیادی از همسن و سالان خود، فارغ از محدودیت‌های مکانی و فرهنگی تعامل کند. ایجاد جامعه‌ای از دنبال‌کنندگان و علاقه‌مندان که نوعی هواداری و حمایت را انجام می‌دهند نیز به‌ویژه برای نوجوانان که به دنبال ارتباطات اجتماعی و حمایت‌های عاطفی هستند، بسیار جذاب است.
• فرصت‌های مالی: تصور عمومی بسیاری از نوجوانان علاقه‌مند به استریم این است که این کار می‌تواند به سرعت و سهولت ایجاد درآمد کند. برخی از استریمرها از طریق تبلیغات، حمایت مالی و کمک‌های مالی از طرف تماشاگران، درآمد قابل توجهی کسب می‌کنند و سبک زندگی مصرفی خود را نیز به نمایش می‌گذارند که باعث می‌شود استریم به عنوان یک گزینه شغلی جدی مورد توجه قرار گیرد. بر اساس گزارش Newzoo در سال ۱۴۰۲/۲۰۲۳، صنعت استریمینگ بازی‌های ویدئویی به ارزش ۱۵۹٫۳ میلیارد دلار رسیده است و انتظار می‌رود این رقم در سال‌های آینده افزایش یابد.
• • تولید محتوای حرفه‌ای: ابزارهای دیجیتال جدید، امکان ساخت و انتشار استریم را ساده‌تر از هر زمان دیگری کرده‌اند. از سوی دیگر نوجوان برای پخش زنده بازی، خود را درگیر فرایندی مشابه فرایند تولید یک فیلم سینمایی یا مدیریت یک تیم رسانه‌ای می‌بیند و همین چالش‌ها او را به دنیای جذابی از مدیریت و تولید محتوای دیجیتال سوق می‌دهد.

  اما فارغ از تولید و انتشار استریم، مطالعاتی نیز درباره تماشاچیان این نوع محتوا انجام شده است. در یکی از این مطالعات مهم‌ترین انگیزه‌های بینندگان استریم به این شرح گزارش شده است:

  • آزادسازی تنش: این انگیزه به عنوان قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده میزان ساعاتی که کاربران استریم‌ها را مشاهده می‌کنند، شناخته شده است. کاربران به دنبال فرار از زندگی روزمره و سرگرمی هستند.
  • تعامل اجتماعی: انگیزه‌های اجتماعی از جنس حس تعامل و ارتباط با دیگران نقش مهمی در تعداد ساعاتی که کاربران تماشا می‌کنند و تعداد استریمرهایی که دنبال می‌کنند، دارد.
  • انگیزه‌های عاطفی: این جنس از انگیزه‌ها بر هیجان، شور، لذت و سرگرمی که از تماشای استریم حاصل می‌شود تاکید دارد.
  • انگیزه‌های شناختی: این انگیزه‌ها به دنبال یادگیری و کسب اطلاعات هستند، اما تأثیر کمتری بر دنبال کردن و اشتراک‌گذاری استریمرها دارند.

  • تهدیدات تربیتی استریم

    اما روی دیگر این جذابیت‌ها و انگیزه‌ها، چالش‌ها و مشکلات تربیتی است که استریم می‌تواند ایجاد کند:

    • اعتیاد رسانه‌ای: گذراندن زمان زیاد در استریمینگ و تعامل با سکوهای دیجیتال می‌تواند منجر به اعتیاد به تکنولوژی و کاهش زمان صرف شده برای فعالیت‌های مهم دیگر مانند تحصیل و تعاملات واقعی شود.
    • محتوای نامناسب: در برخی سکوهای پخش زنده ممکن است محتوای نامناسب وجود داشته باشد. این محتواها می‌تواند شامل بدزبانی و استفاده از کلمات رکیک، نمایش رفتارهای زننده، جنسی یا خطرناک توسط استریمر، آزار کلامی و تحقیر روانی بینندگان باشد.
    • سلامت روانی و اجتماعی: فشار برای تولید محتوای مستمر، تعامل دائمی با مخاطبان و جلب نظر آن‌ها می‌تواند به خستگی روانی، اضطراب و مشکلات هویتی منجر شود. در مطالعات انجام شده، برخی از استریمرها پاسخ داده‌اند که حس می‌کنند که همیشه باید آنلاین و دردسترس باشند و این موضوع می‌تواند به سلامت روانی آن‌ها آسیب بزند.
    • توهم موفقیت: برخی نوجوانان با مشاهده موفقیت‌های چشمگیر برخی از استریمرها، به اشتباه تصور می‌کنند که می‌توانند به سادگی و با بازی کردن و استریم کردن یک‌شبه به درآمد و شهرت بالا دست پیدا کنند. این توهم می‌تواند باعث شود که آنها از مسیرهای سنتی‌ و معمول موفقیت دوری کنند و به جای تلاش و کوشش واقعی، به دنبال راه‌های آسان و سرگرم‌کننده برای رسیدن به اهدافشان باشند.
    • شهرت‌طلبی کاذب: تمایل به دیده شدن و مشهور شدن یکی از دیگر تهدیدات تربیتی دنیای استریم است. رقابت استریمرها برای شهرت و کسب اعتبار اجتماعی در فضای مجازی چنان شدید است که می‌تواند منجر به رفتارهایی نامناسب و غیرمسئولانه برای جلب توجه شود. همچنین تلاش بیش از حد برای جلب توجه و نظر مساعد مخاطبان، استریمر را از هویت‌یابی متعادل بر مبنای ارزش‌ها و اهداف شخصی خودش باز می‌دارد و احساس اعتماد به نفس و ارزشمندی نوجوان را مختل می‌سازد.

    • نقش والدین و مربیان در قبال استریم

      یکم: آموزش و آگاهی‌بخشی

      مربیان و والدین باید نوجوانان را درباره مزایا و معایب استریم آگاه کنند. این آگاهی‌بخشی می‌تواند شامل توضیحاتی درباره فرصت‌های استریم مثل تولید محتوای حرفه‌ای، کارهای خیریه و آموزش باشد و هم می‌تواند تهدیدات روانی، اجتماعی و تربیتی را  که ذکر شد دربر بگیرد. همچنین، آموزش نوجوانان درباره اهمیت تعادل در استفاده از تکنولوژی و تاکید بر فعالیت‌های آموزشی، ورزشی و اجتماعی نیز می‌تواند به کاهش تاثیرات منفی استریم کمک کند.

      دوم: تعریف و توافق درباره مرزهای مشخص

      والدین و مربیان باید مرزها و قوانین مشخصی برای استفاده از سکوهای پخش زنده تعیین کنند. این قوانین می‌تواند شامل محدودیت زمانی برای استریم، نظارت بر محتوای تولیدی و مصرفی، انجام فعالیت‌های جایگزین و مکمل فیزیکی و اجتماعی و چیزهایی شبیه به این باشد.

      سوم: پاسخ مناسب به نیازهای واقعی نوجوان

      مربیان و والدین می‌توانند با ایجاد محیط‌هایی که در آن نوجوانان بتوانند مهارت‌ها و توانمندی‌های خود را به نمایش بگذارند، نیاز به دیده شدن و تأیید اجتماعی آن‌ها را در محیط‌های سالم‌تر و واقعی‌تر برآورده کنند. این محیط‌ها می‌توانند شامل مسابقات، نمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و فعالیت‌های گروهی باشند که نوجوانان را تشویق به خودبیان‌گری مثبت و سازنده می‌کنند. همچنین می‌توانند نیازهای عاطفی و هیجانی آن‌ها را به شکل جایگزین در فضای حقیقی و در بستر تعاملات سازنده اجتماعی پاسخ دهند.

      چهارم: سوق دادن نوجوان به سمت تولید محتوای ارزشمند

      اولیای تربیتی می‌توانند نوجوانان را به سمت تولید محتوای ارزشمند و فاخر در استریمینگ هدایت کنند. این می‌تواند شامل محتواهای آموزشی، فرهنگی، هنری و اجتماعی باشد که به توسعه مهارت‌ها و دانش نوجوانان کمک کند و باعث شود نوجوانان، به جای تمرکز بر سرگرمی‌های سطحی و شهرت‌طلبی، به ارزش‌های واقعی‌تر و ماندگارتر توجه کنند.