دین در عصر دیجیتال: یک فرآیند برگشت‌ناپذیر

تحقیقات درباره اثرات مصرف بالای رسانه‌های اجتماعی ماهیت دو لبه فناوری دیجیتال را برجسته می‌کند.

چکیده: فناوری دیجیتال به طور بنیادین در حال تغییر مفهوم انسان بودن، به ویژه مفهوم انسان مذهبی یا معنوی بودن است، درحالی‌که به یک فرآیند «غیرقابل بازگشت» تبدیل می‌شود. در واقع، این فرآیند تأثیر تکان‌دهنده‌ای بر زندگی مذهبی و معنوی «بومیان دیجیتال» که هرگز دنیایی بدون اینترنت ندیده‌اند، دارد. این مقاله قصد دارد با استفاده از روش الهیات دیجیتال که توسط سوتینن (Sutinen) و کوپر (Cooper) ارائه شده است، بررسی کند که آیا روند دوری از دین در جمعیت‌های جوان به دیجیتالی شدن جامعه، چه بر اساس علیت و چه بر اساس همبستگی مرتبط است و رهبران مذهبی و جوامع مذهبی چه چیزی می‌توانند در این مورد انجام دهند. تحقیقات درباره اثرات مصرف بالای رسانه‌های اجتماعی مورد توجه ویژه قرار خواهد گرفت تا ماهیت دو لبه فناوری دیجیتال را برجسته کند.

مقدمه

در سال ۱۹۷۶، بیش از یک دهه قبل از ظهور وب جهانی و عصر اینترنت، دانشمند رایانه معروف MIT و محقق هوش مصنوعی (AI)، جوزف وایزنبام (Joseph Weizenbaum)، احتمال این که در آینده به نقطه بدون بازگشت با توسعه فناوری رایانه برسیم را ذکر کرده بود.

در سطح فردی، ما بیشتر از همیشه به تلفن‌های هوشمند و دستیاران صوتی دیجیتال وابسته هستیم که باعث می‌شود الیا دلیو (Ilia Delio)، به این نتیجه برسد که حتی اگر هنوز سایبورگ واقعی نباشیم، ما حداقل از طریق مشارکت فعال در یک فرهنگ دیجیتالی، «سایبورگ استعاری» هستیم (ص ۱۶۲). ما می‌توانیم به آن ابزار دیجیتال قدرتمند شبکه‌های اجتماعی را نیز اضافه کنیم (بعداً در این مقاله انجام خواهیم داد) که به طور فزاینده‌ای حول مطالعه دین، الهیات و معنویت در یک جهان دیجیتال خواهد بود. در واقع، انقلاب دیجیتال حتی باعث شده است که دلیو (۲۰۰۸) بحث کند که ادغام فناوری رایانه در زندگی انسانی در حال حاضر به چنان حدی رسیده است که «ما باید احتمال بودن تکنو-انسان را در نظر بگیریم» (ص ۱۳).

برای تکرار، فناوری دیجیتال هر سال بهتر و بهتر می‌شود و به همین دلیل «با سرعتی بسیار بیشتر از آن چه که بیشتر ما می‌توانیم درک کنیم حرکت می‌کند» (هاراری ۲۰۱۷، ص ۵۰). ماسک اضافه می‌کند: «به زودی ما واقعیت مجازی و واقعیت افزوده خواهیم داشت و اگر شما هر نرخ بهبودی را در نظر بگیرید، بازی‌ها از واقعیت غیرقابل تشخیص خواهند شد» (به نقب از کاپور ۲۰۱۹). چنین چیزی را می‌توان در مورد رسانه‌های اجتماعی هم گفت، زیرا در شکل و شمایل فعلی خود به یک تجربه شبکه اجتماعی جذاب، تعاملی و متصل در داخل متاورس در حال ظهور تبدیل می‌شود، با واقعیت مجازی که از جهان موسوم به «واقعی» غیر‌قابل تشخیص می‌شود.

حوزه نوظهور الهیات دیجیتال

ادامه مقاله بر روی تأثیر تکنولوژی دیجیتال بر تجربه زیسته، از جمله تجربه مذهبی و روحانی، از طریق دیدگاه یک روش تحقیق نسبتاً جدید، یعنی الهیات دیجیتال، تمرکز خواهد کرد. 

اگر تکنولوژی دیجیتال در واقع به جزء ضروری زندگی انسانی تبدیل شده باشد که به طور کامل با جامعه یکپارچه شده و بنابراین در ساختار‌ها و زیرساختار‌های حیاتی مختلف درهم پیچیده شده است، پس از آن نتیجه می‌شود که این درهم پیچیدگی به دنیای مذهب نیز گسترش می‌یابد. برای مثال، همان‌طور که کمپل و تسوریا (۲۰۲۲) یافته‌اند، «مطالعه چندرشته‌ای مذهب و اینترنت، به رشد شناخت این که رسانه‌های دیجیتال در زندگی روزمره ما جاسازی شده‌اند و یک پلتفرم مشترک برای ارتباط روحانی هستند، توجه می‌کند» (صفحه ۷). پیشرفت شگفت‌انگیز تکنولوژی دیجیتال و اطلاعات، تغییر سریع در هر جنبه از جامعه را به دنبال داشته است، از جمله روشی که ما در اعمال عبادت شرکت می‌کنیم. این، البته، شامل شکل‌های سنتی‌تر عمل و عبادت مذهبی، همچنین عمل‌های روحانی آن‌هایی که به مذهب وابسته نیستند، موسوم به «هیچ مذهبی» که معروف به «روحانی، اما غیرمذهبی (SBNR)» هستند می‌شود. در هر دو حالت، تکنولوژی دیجیتال به جزء ضروری زندگی مذهبی و یا روحانی ما تبدیل شده است که بیشتر با عمل‌های ما یکپارچه شده و در آن‌ها درهم آمیخته شده است. بااین‌حال، «درحالی‌که نقش تکنولوژی در بیشتر جنبه‌های زندگی به خوبی مستند شده است، نقش تکنولوژی در بیان ایمان و برعکس، نقش ایمان در تکنولوژی، تاکنون به طور شگفت‌انگیزی بحث کمی دریافته‌اند» (سوتینن و کوپر ۲۰۲۱، صفحه ۱). ویلکینسون (۲۰۲۱) رهبران مذهبی و ارائه‌دهندگان مراقبت معنوی را تشویق می‌کند که به آینده «با چشم بسته» وارد نشوند، زیرا ما از فناوری دیجیتال بیزاریم، زیرا از پیشرفت‌های هوش مصنوعی می‌ترسیم و یا امیدواریم که خدا به نحوی مداخله کند تا ما را به سمت درست هدایت کند.

الهیات دیجیتال چیست و ویژگی‌های تعریف‌کننده‌اش چیست؟ اگرچه برخی از همپوشانی‌ها با همتای قبلی‌اش، دین دیجیتال، وجود دارد؛ برخی از تفاوت‌های قابل توجه نیز وجود دارد. «درحالی‌که دین دیجیتال بررسی می‌کند که چگونه فناوری درون پدیده دینی یکپارچه می‌شود، دیدگاه الهیات دیجیتال از یک ایمان مشخص و مفهوم‌پردازی عقلانی آن به عنوان نمایش دیجیتال است» (سوتینن و کوپر ۲۰۲۱، ص ۱). 

«آنلاین بودن احتمال جدایی مذهبی را افزایش می‌دهد و بدون توجه به جدایی یک نفر، استفاده از اینترنت همچنین احتمال حفظ یک وضعیت انحصاری نسبت به سنت مذهبی خود را کاهش می‌دهد» (مک کلور ۲۰۱۷، ص ۴۹۴). وقتی به مذهب و معنویت در عصر دیجیتال، به ویژه آنچه مربوط به بومیان دیجیتال است، می‌رسیم، یک تغییر مشخص از انحصاریت مذهبی به سمت باز بودن بیشتر به تنوعی از دیدگاه‌های مذهبی و معنوی مختلف وجود دارد که به وضوح بازتاب زندگی مقابل صفحه نمایش است. 

«درحالی‌که اینترنت ممکن است به طور سودمند برای بیان یا دریافت یک پیام مذهبی خاص استفاده شود، تکنولوژی اینترنت همچنین ممکن است حقیقت انحصاری همان پیام را زیر سوال ببرد» (مک کلور ۲۰۱۷، ص ۴۹۴). به وضوح، چنین جوامع آنلاینی پتانسیل تکامل در طول زمان را با بهبود و توسعه تکنولوژی دارند که تجربه کاربران را بهبود می‌بخشند (به عنوان مثال، با استفاده از واقعیت مجازی یا افزوده یا دیگر تکنولوژی حضور از راه دور برای افزایش احساس هم‌مکانی فیزیکی). هم‌اکنون یک چالش کلیدی توانایی طراحی تکنولوژی‌ای است که تجربه را از آنچه که یک شرکت‌کننده از راه دور بودن است به آنچه که یک شرکت کننده تعاملی (شرکت کننده تله) بودن است، تغییر می‌دهد. (ص ۱۸، ۲۰)

https://gerdab.ir/0009sz